Nghiên cứu đánh giá hoạt tính của viên sủi ngâm thảo dược xuất phát từ bài thuốc tắm lá của dân tộc Dao xã Ba Vì, Hà Nội

Evaluation of the Effectiveness of Herbal Lozenges Derived from the Traditional Bathing Herb Recipe of the Dao Ethnic Community in Ba Vi District

PGS.TS Lê Quang Huấn,Trường Đại học Hòa Bình

TS. Hà Thị Thanh Hương, Trường Đại học Hòa Bình

ThS. Đặng Thị Ngần, Trường Đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội

ThS. Nguyễn Thị Minh Thu, Viện Nghiên cứu, Đào tạo và Chuyển giao công nghệ Khoa học sức khỏe Tuệ Tĩnh

CN. Nguyễn Thị Phương, Công ty Cổ phần Phát triển Lamy

CN. Nguyễn Vân Anh, Công ty Cổ phần Phát triển Lamy

ThS. Triệu Sinh Tuyển, Hộ kinh doanh Triệu Lộc Bảo tồn và Phát triển Dược liệu người Dao Ba Vì

Tác giả liên hệ: lquanghuan@daihochoabinh.edu.vn

Ngày nhận: 24/5/2025

Ngày nhận bản sửa: 05/6/2025

Ngày duyệt đăng: 24/6/2025

Tóm tắt

Sau hơn 15 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 24-CT/TW, nhận thức và trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền và người dân đối với vai trò, vị trí của y học cổ truyền Việt Nam và Hội Đông y Việt Nam đã được nâng cao đáng kể. Sự chuyển biến này đã góp phần thúc đẩy sự phát triển của các kỹ thuật khám, chữa bệnh bằng y học cổ truyền theo hướng chuyên sâu, độc đáo, từng bước khẳng định hiệu quả của các phương pháp chẩn đoán và điều trị không dùng thuốc, cũng như giá trị thực tiễn của các bài thuốc và dược liệu truyền thống.

Trong bối cảnh đó, các bài thuốc dân gian của cộng đồng người Dao tiếp tục thể hiện vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Kinh nghiệm sử dụng thảo dược của người Dao cho thấy tiềm năng ứng dụng trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý nội tạng (như sỏi thận, bệnh tim mạch, hô hấp, đau nhức xương khớp, viêm gan…) thông qua hình thức sử dụng nước sắc hoặc phối hợp dược liệu vào chế độ ăn uống hàng ngày. Tương tự, các bệnh ngoài da (như ngứa, lở loét, mụn nhọt…) thường được điều trị bằng cách sử dụng nước sắc để rửa, tắm hoặc ngâm tại chỗ.

Tuy nhiên, một thực tế đáng lưu ý là phần lớn các loài cây thuốc do người Dao sử dụng vẫn chưa được định danh khoa học một cách đầy đủ, cũng như chưa được đánh giá hệ thống về tác dụng dược lý. Chính vì vậy, nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định danh tính khoa học của một số loài thảo dược, đồng thời, đánh giá tác dụng sinh học của sản phẩm viên sủi ngâm thảo dược Da’ Relaxing Triệu Lộc.

Kết quả bước đầu đã định danh được 4 trong số 9 loài dược liệu được sử dụng trong công thức viên sủi. Đáng chú ý, sản phẩm thể hiện hoạt tính ức chế tạo Nitric Oxide (NO) với giá trị IC₅₀ là 0,084 mg/mL, không gây độc tính trên dòng tế bào đại thực bào RAW 264.7 ở nồng độ dưới 1 mg/mL, đồng thời không gây phản ứng dị ứng trên da trong các thử nghiệm ban đầu.

Từ khóa: Sủi ngâm thảo dược, dân tộc Dao, Dao’ Relaxing Triệu Lộc, kháng viêm.

Abstract

After more than 15 years of implementing Directive No. 24-CT/TW, the awareness and responsibility of Party committees, government authorities, and the public regarding the role and position of traditional Vietnamese medicine and the Vietnam Oriental Medicine Association have significantly improved. This shift has contributed to the advancement of diagnostic and therapeutic techniques in traditional medicine towards greater specialization and uniqueness, gradually affirming the effectiveness of non-pharmaceutical diagnostic and treatment methods, as well as the practical value of traditional remedies and medicinal herbs.

In this context, the folk remedies of the Dao ethnic community continue to play an important role in public healthcare. The Dao people’s experience in using medicinal herbs shows potential applications in supporting the treatment of various internal diseases (such as kidney stones, cardiovascular conditions, respiratory issues, joint pain, hepatitis, etc.) through decoctions or by incorporating herbal ingredients into daily diets. Similarly, skin conditions (such as itching, ulcers, boils, etc.) are often treated using decoctions for washing, bathing, or localized soaking.

However, a notable issue is that most of the medicinal plants used by the Dao people have not been fully scientifically identified or systematically evaluated for their pharmacological effects. Therefore, this study was conducted to determine the scientific identities of several herbal species and to evaluate the biological effects of the Dao’ Relaxing Trieu Loc effervescent herbal soaking tablet.

Preliminary results identified 4 out of the 9 herbal species used in the tablet formulation. Notably, the product exhibited nitric oxide (NO) inhibitory activity with an IC₅₀ value of 0.084 mg/mL, showed no cytotoxicity on RAW 264.7 macrophage cells at concentrations below 1 mg/mL, and did not cause skin allergic reactions in initial testing.

Keywords: Herbal Effervescent Soak, Dao Ethnic Group, Dao’ Relaxing Trieu Loc, Anti-inflammatory

Toàn văn