HỌC THUYẾT THUỶ HOẢ VÀ ỨNG DỤNG CỦA BÀI THUỐC LỤC VỊ, BÁT VỊ

HỌC THUYẾT THUỶ HOẢ VÀ ỨNG DỤNG CỦA BÀI THUỐC LỤC VỊ, BÁT VỊ

ThS. Hoàng Châu Loan

Trường Đại học Hòa Bình

                                             Tác giả liên hệ: hcloan@daihochoabinh.edu.vn

Ngày nhận: 03/10/2025

Ngày nhận bản sửa: 18/10/2025

Ngày duyệt đăng: 24/10/2025

DOI: 10.71192/240445utrqcw

Tóm tắt

Học thuyết thuỷ hoả (học thuyết tâm thận) do Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (1724-1791) – ông tổ của ngành Y Việt Nam dựa trên học thuyết âm dương, ngũ hành, dịch lý xây dựng nên. Theo quan niệm của dịch lý, thuỷ là nước, biểu hiện bằng quẻ Khảm (☵), nằm ở phương Bắc, hoả là lửa, biểu hiện bằng quẻ Ly (☲), nằm ở phương Nam. Trong cơ thể con người, tạng Tâm tương ứng với quẻ Ly, tạng Thận tương ứng với quẻ Khảm. Tâm hoả ở trên và Thận thuỷ ở dưới phải tương giao với nhau, thuỷ hoả cân bằng, cơ thể mới khoẻ mạnh. Khi thuỷ hoả mất cân bằng, cơ thể sẽ phát sinh bệnh tật. Thủy suy không giữ được hỏa, hỏa bốc lên, Lãn Ông dùng phương Lục vị nhằm bổ thuỷ để chế hoả; trường hợp hỏa suy có biểu hiện: người lạnh, chân tay lạnh, ăn uống chậm tiêu, đầy bụng, ỉa lỏng, người mệt mỏi, sợ lạnh… ông dùng phương Bát vị để bổ hoả, lặp lại cân bằng thuỷ hoả. Cũng từ 2 phương thuốc Lục vị và Bát vị, ông đã gia giảm thành nhiều bài thuốc chữa nhiều chứng và bệnh khác nhau.

Từ khoá: Học thuyết thuỷ hoả, Lục vị, Bát vị.

Toàn văn xem tại đây